Universiteti i Prishtinës
Fakulteti i Filologjisë
Dega: Gjuhë Shqipe
Syllabus për lëndën Etnolinguistikë
Niveli i kursit: Bachelor
Statusi: Me zgjedhje
Viti IV, semestri VIII
Fondi i orëve: 2+0 (ligjërata)
Kodi:
Vlera në kredi ETCS: 4 kredi
Koha dhe vendi i ligjëratave: UP, FF-Qendra në Gjakovë, e premte: 12.00-13.30
Mësimdhënësi: Prof. Ass. Dr. Haki Hysenaj
Tel. 038/ 222 970; e-mail: h_hysenaj@hotmail.com
Konsultime: E premte nga ora 10.00-12.00.
Përmbajtja:
Kursi “Etnolinguistikë” mëton të vë në pah lidhjet komplekse midis shoqërisë, etnologjisë, dhe linguistikës. Duke qenë se ato hulumtojnë natyrën e komunikimit dhe sjelljet e njerëzve në situata të caktuara, etnolinguistika për më shumë insiston të ndriçojë edhe kulturën materiale e shpirtërore të etnive të ndryshme, duke i vënë shpesh përballë njëra-tjetrës.
Realiteti gjuhësor, shpirtëror dhe material, si dhe sjellja e pjesëtarëve të një bashkësie, varësisht nga përkatësia territoriale, materiale, dhe për më shumë edhe për nga përkatësia gjuhësore, konsiderohen si përbërësit kryesorë të materies së kësaj shkence.
Qëllimi:
Me këtë kurs synohet që studentët të njihen dhe t’i kuptojnë konceptet kryesore nga kjo fushë, siç janë: komunikimi dhe situatat gjuhësore; komunikimi dhe realiteti; raportet midis komunikimit dhe realitetit; gjuha dhe sendet; dialektet dhe krijimtaria gojore krahinore; ndikimi i dialekteve në lindjen e letërsive krahinore; legjendat në zonat urbane dhe rurale-leksiku; anekdotat-leksiku; traditat e vjetra dhe të reja qytetare-gjuha e tyre; raportet bashkëkohore midis kulturës shpirtërore dhe materiale; emërtimet; emrat e farefisnisë; emrat e bimëve, emrat e kafshëve, standardi gjuhësor dhe kultura; ndikimi i gjuhës së reklamës tek audienca; gjuhët dhe kulturat në kontakt; frazeologjia-vështirësitë e përkthimit nga gjuha në gjuhë; dallimet në sjelljet gjuhësore nga një popull te tjetri, kodet gjuhësore-ndërrimet e kushtëzuara...
Metodologjia e mësimdhënies:
Ligjërata, seminare, konsultime, mësim interaktiv.
Plani i detajuar:
Java 1: Hyrje në lëndën e etnolinguistikës. Çka është etnolinguistika? Dallimi midis gjuhësisë dhe etnolinguistikës.
Java 2. Komunikimi-jeta shoqërore. Llojet e komunikimit: gjuha e folur, gjuha e shkruar, gjestet, imitimi i sjelljeve publike. Komponentët e komunikimit .
Java 3: Gjuha në kontekstin shoqëror. Bashkësitë gjuhësore. Gjuhë-varietete.
Java 4: Gjuha – mendimi – bota (Gjuha, mendimi dhe realiteti).
Java 5: Raporti i gjuhës me mendimin dhe sjelljen. Ndikimi i situatave gjuhësore në sjelljet individuale dhe shoqërore.
Vlerësimi i parë intermediar
Java 6: Gjuhët si produkt historik-rrjedha. Ndikimi i gjuhëve dhe i kulturave mbi njëra-tjetrën.
Java 7: Gjuha , raca dhe kultura.
Java 8: Hipoteza e Sapir-Vhorf-it . Seksizmi gjuhësor.
Java 9: Gjuha dhe shoqëria. Kontaktet gjuhësore.
Java 10: Etnografia e të folurit: Koncepte themelore, mënyra e të folurit.
Vlerësimi i dytë intermediar
Java 11: Komponentët e të folurit: mesazhi, forma e mesazhit, përmbajtja e mesazhit, konteksti, skena, folësi (dhënësi), kanali, dëgjuesi (marrësi). Rregullat e të folurit. Funksionet e të folurit-angazhimi.
Java 12: Gjuha, kultura dhe mendimi. Relativizmi gjuhësor dhe relativizmi kulturor.
Java 13: Përzierja e kodeve-prishja e kodeve. Pabarazia gjuhësore.
Java 14: Gjuha, dialektet dhe krijimtaria popullore.
Java 15: Përmbledhje e lëndës.
Provimi përfundimtar ( vlerësohet me 50 pikë)
Metodat e vlerësimit:
1. Me test
2. Me seminar
Vlerësimi i parë intermediar (test): 25%
Vlerësimi i dytë intermediar (test): 25%
Provimi përfundimtar me test: 50%
----------------------
Gjithsej 100%
Literatura:
Hymes, Dell: Ethnography, Linguistics, Narrative Inequality, Taylor&Francis e-Library, 2004.
Whorf, Lee Benjamin: Language, Thought and Reality: Selected Writings of Benjamin Lee Whorf (Ed. John B. Carroll), Cembridge, Massachusetts: The M.I.T. Press, 1956.
Vorf Li Bendžamin: Jezik, misao, stvarnost. Beograd, 1979.
Sapir, E. Gjuha – Hyrje ne studimin e ligjërimit, Rilindja, Prishtinë, 1986.
Shkurtaj, Gjovalin: Sociolinguistikë e shqipes, Tiranë, 2013.
Sejdiu, Shefki: Fjalorth etnobotanik i shqipes, Rilindja, Prishtinë, 1984.
Memushaj, Rami: Hyrje në Gjuhësi, Tiranë, 2004.
Filipović Rudolf: Teorija jezika u kontaktu, Zagreb, 1986.
Hudson, R. A.: Sociolinguistika, Dituria, Tiranë, 2003.
Škiljan, Dubravko: Pogled u linguistiku, Zagreb, 1985.