Universiteti i Prishtinës
Fakulteti i Filologjisë
Lënda: Gjuhë shqipe II
Lëndë obligative. Niveli bachelor.
Viti i I i studimeve. Semestri II
Numri i orëve në javë: 1 + 1
Kodi ose shifra e lëndës:
Vlera në kredi ECTS : 5
Koha/lokacioni: E premte: 10.00 -12.00, 13.00-1500, 15.00-17.00 ( ligjërata dhe ushtrime). Salla nr. 51.
Mësimdhënësi i kursit: Dr. Haki Hysenaj
Detaje kontaktuese: Zyra nr. 129/B. Telefoni: 044-125005. E-mail: h_hysenaj@hotmail.com dhe h_hysenaj@yahoo.com. Konsultime me studentë: të enjten nga 10-12 dhe të premten nga 12-13.
Qëllimet e kursit: Në lëndën “Gjuhë shqipe II” studentët do të kenë mundësinë të përvetësojnë sintaksën e gjuhës së sotme shqipe. Në orët e ligjëratave do të shpjegohen teoritë sintaksore, fjalia, tipat e fjalive, përbërësit e fjalisë dhe funksionet e tyre sintaksore, topika dhe përshtatja, periudha, nënrenditja dhe bashkërenditja, si dhe ligjërata. Ndërsa në orët e ushtrimeve studentët do të angazhohen për të ilustruar dijen e fituar për çdo ligjëratë të shpjeguar.
Lënda “Gjuhë shqipe II” cilësohet si lëndë bosht e përvetësimit të ligjërimit shqip të folur dhe të shkruar.
Rezultatet e pritura të nxënies:
Pas përfundimit të këtij kursi studentët do të jenë në gjendje:
1. Të identifikojnë përbërësit e fjalisë dhe funksionet e tyre.
2. Do të aftësohen për të folur dhe shkruar gjuhën standarde sipas normave të Sintaksës së shqipes.
3. Duke qenë studentë të gjuhëve të tjera me përvetësimin e kësaj lënde pritet që studentët të aftësohen edhe për përkthime nga gjuhët që mësojnë në gjuhën shqipe dhe anasjelltas. Përkthimet nga gjuhët e tjera në gjuhën shqipe, pas përvetësimit të kësaj lënde, besohet se do të aftësojnë studentët që të ikën nga përkthimet jonormative.
Metodologjia e mësimdhënies: Ligjërata, ushtrime, diskutime, punime seminari, detyra shtëpie.
Literatura bazë : ASHSH; Gramatika e gjuhës shqipe II, Tiranë, 2002; Bahri Beci; Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 2000; Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për mësimdhënësit e gjuhës shqipe, Shtëpia botuese: Libri shkollor, Prishtinë, 2002.
Plani i detajuar i mësimit:
I. Java e parë: Sintaksa, objekti dhe metodat e studimit
a) Teoritë sintaksore
-drejtimi logjik-gramatikor
-drejtimi psikologjik
-drejtimi formal gramatikor
-teoritë sintaksore në ditët e sotme
b) Njësitë sintaksore
c) Raportet sintaksore
ç) Fjalët ndihmëse
d) Intonacioni
dh) Togfjalëshi
Literatura: ASHSH; Gramatika e gjuhës shqipe II, Tiranë, 2002, fq. 53 -1002.
II. Java e dytë: Fjalia
a) Përkufizimi i fjalisë
b) Mjetet e lidhjes së fjalëve dhe togfjalëshave
c) Llojet e lidhjeve sintaksore në fjali
ç) Struktura e fjalisë
d) Fjalia e thjeshtë minimale dhe e zgjeruar
dh) Format e fjalisë së zgjeruar
Literatura: ASHSH; Gramatika e gjuhës shqipe II, Tiranë, 2002, fq. 109-115, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për mësimdhënësit e gjuhës shqipe, Prishtinë, 2002, fq. 135.
II: Java e tretë: Llojet e fjalive
a) Fjalia dëftore
b) Fjalia pyetëse
c) Fjalia nxitëse
ç) Fjalia dëshirore
Format e fjalisë
a) Forma veprore dhe forma pësore
b) Forma pohore dhe forma mohore
c) Forma thirrmore
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 117 – 163, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 2000, fq, 183 – 190, Bahri Beci, gramatika e gjuhës shqipe për mësimdhënësit e gjuhës shqipe, Prishtinë, 2002, fq. 135 – 148.
IV. Java e katërt: Funksionet e përbërësve të fjalisë
a) Kryefjala
- kryefjala e shprehur me emër
- kryefjala e shprehur me përemër
- kryefjala e shprehur me numëror
- kryefjala shprehur me p[jesh të tjera
- kryefjala e shprehur me togfjalësh
- përshtatja e kryefjalës
b) Kallëzuesi
- kallëzuesi i thjeshtë foljor
- kallëzuesi i përbërë foljor
- kallëzuesi emëror
- kallëzuesi i shprehur me pjesë të pandryshueshme të ligjëratës
- përshtatja e kallëzuesit me kryefjalën
- përshaja në gjini, numër dhe rasë
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 167 - 2001, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 2000, fq, 193 – 195.
V. Java e pestë: Gjymtyrët e dyta të fjalisë
a) Ç’janë gjymtyrët e dyta, si shprehen
b) Klasifikimi i gjymtyrëve të dyta
- kundrina (shpjegime të përgjithshme)
- përcaktorët (shpjegime të përgjithshme)
- rrethanorët (shpjegime të përgjithshme)
c) Përcaktori me përshtatje
ç) i shprehur me mbiemër
d) i shprehur me përemër
dh) i shprehur me numëror
d) ndajshtimi
e) përcaktori kallëzuesor
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 221 – 241, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 2000, fq, 204 – 209.
-
VI. Java e gjashtë:
Vlerësimi i parë intermediar (test provues)
VII. Java e shtatë:
a) Kundrina
b) Rrethanori
Literatura:ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 251 - 281; Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 196 -204.
VIII. Java e tetë:
a) Gjymtyrë të tjera të dyta
b) Gjymtyrët homogjene
c) Gjymtyrët e veçuara
Literatura:ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 283 – 353.
IX. Java e nëntë:
a) Fjalitë njëkryegjymtyrëshe
b) Fjalitë njëkryegjymtyrëshe pavetore
c) Fjalitë njëkyregjymtyrëshe me gjymtyrë kryesore të shprehura me emër
Fjalitë e paplota
a) Llojet e fjalive të paplota
b) Fjalitë eliptike
Rendi i fjalëve në fjali
- Rendi i kryefjalëve
- Rendi i kundrinorëve
- Rendi i kallëzuesorëve
- Rendi i rrethanorëve
- Përshtatja e foljes me shumë kryefjalë
- Përshtatja e mbiemrit
Literatura:ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 395 -420; Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 213 – 220.
X. Java e dhjetë:
Sintaksa e periudhës
a) Njohuri të përgjithshme
- Mjetet gjuhësore për formimin e periudhës
- Intonacioni
- Lidhëzat
- Fjalët lidhëse
- Përbërja sintaksore dhe leksikore e periudhës
- Rendi i fjalive të periudhës
- Fjalia kryesore dhe fjalia e varur
- Përbërja dhe skemat strukturore të periudhave
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 1995, fq. 423 - 461, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 200 -222.
XI. Java e njëmbëdhjetë:
a) Formimi i periudhave me fjali bashkërenditëse
b) Llojet e periudhave me bashkërenditje
c) Fjalitë e përbëra me nënrenditje
ç) Nënrenditja përcaktore
d) Nënrenditja me fjali ftilluese
dh) Nënrenditja me fjali kohore
d) Nënrenditja me fjali qëllimore
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2205, fq. 463 - 561, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 223 – 232.
XII. Java e dymbëdhjetë:
Vlerësimi i dytë intermediar (test provues)
XIII. Java e trembëdhjetë:
a) Periudha me pjesë të nënrenditura shkakore
b) Periudha me pjesë të nënrenditura rrjedhimore
c) Periudha me pjesë të nënrenditura lejore
ç) Periudha me pjesë të nënrenditura shkakore
d) Periudha me fjali të varur kushtore
dh) Periudha me fjali të varur mënyrore
e) Periudha me fjali të varura krahasore
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 1995, fq. 537 – 616, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 233 – 238.
XIV. Java e katërmbëdhjetë:
a) Periudha e formuar pa lidhëza a fjalë lidhëse
b) Periudha e përbërë më me shumë se dy pjesë të nënrenditura
c) Përdorimi i mënyrave dhe kohëve të foljeve në fjalitë e përbëra
d) Përshtatja e foljeve
Literatura: ASHRSH; Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 239 - 247.
XV. Java e pesëmbëdhjetë
a) Fjalitë e ndërmjetme
b) Fjalitë e ndërkallura
c) Thirrori
d) Ligjërata e drejtë, e zhdrjtë dhe e zhdrejtë e lirë.
Vlerësimi i tretë intermediar (test provues)
Literatura: ASHRSH; Gramatika e gjuhës shqipe, Tiranë, 2002, fq. 639 - 677, Bahri Beci, Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë, Shkodër, 200, fq. 246 – 247.
Literatura shtesë:
1. M. Çeliku: Tekst ushtrimesh për sintaksën e shqipes standarde, Tiranë, 2007.
2. T. Kelmendi: Studime sintaksore, Prishtinë, 2008.
6. Vepra të ndryshme letrare për orët e ushtrimeve
Metodat e vlerësimit:
Vlerësimi i parë: 10%
Vlerësimi i dytë: 10 %
Vlerësimi i tretë: 10 %
Detyrat dhe punimet e seminareve: 10 %
Vijimi i rregullt: 5 %
Provimi final 55 %
Total: 100 %
Provimi mbahet me shkrim dhe me gojë.